Πολλές φορές οι γονείς αναρωτιούνται αν, και πότε, πρέπει να φέρουν τα παιδιά τους σε επαφή με βιβλία. Μάλιστα, κάποιοι θεωρούν ότι χρειάζεται να περιμένουν μέχρι να μεγαλώσει αρκετά ένα παιδί, ώστε να έχει την ικανότητα να χειρίζεται μόνο του τα βιβλία. Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν είναι νωρίς για να αγοράσετε το πρώτο βιβλίο του παιδιού σας! Αυτό μπορεί να γίνει ακόμη κι όταν είναι βρέφος, π.χ. 10-12 μηνών. Δε θα πρέπει να αποτελεί εμπόδιο το γεγονός ότι, μέχρι να φτάσει στην προσχολική ηλικία, θα χρειάζεται σημαντική στήριξη από κάποιον ενήλικα για να διαβάσει ένα βιβλίο.
Όσο νωρίτερα εκθέσετε το παιδί σας σε βιβλία, τόσο αυξάνονται τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει. Η δραστηριότητα του να διαβάσετε βιβλία στο παιδί σας αποτελεί μοναδική ευκαιρία να ενισχύσετε το μεταξύ σας δεσμό. Συνδυάστε αυτή τη δραστηριότητα με σωματική επαφή, π.χ. καθίστε μαζί αγκαλιά στον καναπέ ή πάρτε το παιδί στα γόνατά σας. Έτσι, δίνετε θετική σημασία στο παιδί, αλλά και του περνάτε το μήνυμα ότι η ενασχόληση με τα βιβλία είναι σημαντική.
Επιπλέον, η συχνή επαφή των παιδιών με βιβλία στο σπίτι συνδέεται με καλύτερη γνωστική και γλωσσική ανάπτυξη. Τα παιδιά που έρχονται σε επαφή με έντυπο υλικό, όπως βιβλία και περιοδικά, ή εμπλέκονται σε δραστηριότητες σχετικές με έντυπα, όπως μια επίσκεψη στη βιβλιοθήκη, ζωγραφική, παιχνίδια με κάρτες ή εικόνες, φαίνεται να είναι πιο εξοικειωμένα στη χρήση βιβλίων στο σχολείο και πιο θετικά στο να καθίσουν να διαβάσουν. Επίσης, παιδιά που διαβάζουν βιβλία μαζί με τους γονείς τους ήδη από τη βρεφική και προσχολική ηλικία, αναπτύσσουν πλουσιότερο λεξιλόγιο και καλύτερη κατανόηση κειμένων κατά τη σχολική ηλικία. Τέλος, τα παιδιά που έχουν επαφή με βιβλία μαθαίνουν πιο εύκολα την πρώτη ανάγνωση.
Το πώς θα επιλέξετε τα κατάλληλα βιβλία έχει να κάνει με την ηλικία και το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού. Το πρώτο βιβλίο κατά τη βρεφική ηλικία μπορεί να είναι υφασμάτινο, μικρό σε μέγεθος και να εξασκεί τις βασικές αισθήσεις του παιδιού (αφή, όραση, ακοή). Αυτό το βιβλίο μοιάζει πολύ με παιχνίδι. Αργότερα, μπορείτε να πάρετε ένα μικρό βιβλίο με σελίδες από σκληρό χαρτόνι, που θα μπορεί να το ξεφυλλίζει μόνο του, και να προχωρήσετε σταδιακά σε πιο μεγάλα βιβλία με τυπικά φύλλα χαρτιού. Εξηγήστε στο παιδί τη σημαντικότητα του να προσέχουμε τα βιβλία, να μη τα σκίζουμε κτλ, αλλά αφήστε το στα πρώτα στάδια επαφής με το βιβλίο να το επεξεργαστεί όπως επιθυμεί, ακόμη κι αν το σκίσει. Χρήσιμα σε αυτό το στάδιο είναι περιοδικά και διαφημιστικοί κατάλογοι, τα οποία δε σας ενδιαφέρει αν καταστραφούν.
Τα βιβλία στην προσχολική ηλικία είναι σημαντικό να διεγείρουν τη φαντασία των παιδιών (π.χ. μέσα από παραμύθια και ήρωες), αλλά και να τα φέρνουν σε επαφή με γνώριμες εμπειρίες της καθημερινότητες (π.χ. με εικόνες αντικειμένων που χρησιμοποιείτε συχνά στο σπίτι, ζώα, μέρη του σώματος). Τα πρώτα βιβλία του παιδιού χρειάζεται να έχουν περισσότερες εικόνες και πολύ μικρότερο κείμενο. Επίσης, μπορείτε να αυτοσχεδιάζετε στη διήγηση της ιστορίας, ώστε να γίνεται κατανοητή από το δικό σας παιδί, χωρίς να κάνετε πιστή ανάγνωση. Τέλος, μπορείτε να κάνετε μαζί δραστηριότητες σχετικές με βιβλία, όπως να ζωγραφίσετε μια ιστορία που διαβάσατε ή να φτιάξετε ένα δικό σας βιβλίο, για παράδειγμα ενώνοντας με μια κορδέλα μια σειρά από ζωγραφιές του παιδιού ή φωτογραφίες ή κολλάζ. Γενικά, γίνετε δημιουργικοί και παρουσιάστε τα βιβλία (δίνοντας φυσικά και το προσωπικό σας παράδειγμα) ως μια χαλαρωτική και διασκεδαστική δραστηριότητα. Και ξεκινήστε από σήμερα-ό,τι ηλικία και να έχει το παιδί σας!
Ενδεικτικές πηγές
Bacus, A. (2001). Οι γονείς ρωτούν, οι ψυχολόγοι απαντούν (τόμος ΙΙ-ελληνική έκδοση 2005). Αθήνα: Lector ΕΠΕ.
Hood, M., Conlon, E., & Andrews, G. (2008). Preschool home literacy practices and children’s literacy development: A longitudinal analysis. Journal of Educational Psychology, 100(2), 252–271.
Mol, S. E., & Bus, A. G. (2011). To read or not to read: A meta-analysis of print exposure from infancy to early adulthood. Psychological Bulletin, 137(2), 267–296.
Weigel, D. J., Martin, S. S., & Bennett, K. K. (2006). Contributions of the home literacy environment to preschool‐aged children’s emerging literacy and language skills. Early Child Development and Care, 176(3-4), 357–378.