Οι σύγχρονες σχολικές τάξεις, αλλά και οι γειτονιές και οι χώροι όπου πραγματοποιούνται δραστηριότητες για παιδιά, είναι πλέον πολυπολιτισμικά. Ίσως περισσότερο από ποτέ, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να συνυπάρχουν σε ομάδες όπου κυρίως η διαφορετικότητα παρά η ομοιομορφία είναι ο κανόνας. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί έρχονται αντιμέτωποι με την πρόκληση να εξηγήσουν αυτή τη διαφορετικότητα στα παιδιά και να προάγουν την αποδοχή. Στην πραγματικότητα, αυτή η διαδικασία προκύπτει πιο φυσικά από ό,τι οι ενήλικες συνήθως θεωρούμε, καθώς η αντίληψη των παιδιών για την πολιτισμική διαφοροποίηση αναπτύσσεται ήδη από την προσχολική ηλικία. Από την ηλικία των τριών-τεσσάρων ετών περίπου, τα παιδιά μπορούν να παρατηρήσουν και να συνειδητοποιήσουν διαφορές στο φύλο, την καταγωγή, ή ακόμη και στις ικανότητες/αναπηρίες.
Ο πολιτισμός δεν αφορά μόνο στην καταγωγή ενός ατόμου, αλλά πολύ περισσότερο σε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, συνήθειες, και αντικείμενα που συνδέονται με τον τρόπο ζωής του (φαγητό, μουσική, χορός, ενδυμασία, τέχνη, γλώσσα κ.α.). Τα παιδιά αρχίζουν να διαμορφώνουν την πολιτισμική τους ταυτότητα μέσα από μάθηση εντός της οικογένειας σχετικά με τα ήθη/έθιμα και τις αξίες της δικής τους οικογένειας. Στη συνέχεια, μπορούν να διακρίνουν αυτά τα χαρακτηριστικά και στους συνομηλίκους τους και να εντοπίσουν τις ομοιότητες και τις δοαφορές τους.
Πώς μπορείτε να ενισχύσετε την πολιτισμική επίγνωση των παιδιών σας και να προωθήσετε την κοινωνική τους ανάπτυξη:
- Διερευνήστε τις δικές σας αξίες και τις πολιτισμικές σας καταβολές, καθώς και οποιεσδήποτε προκαταλήψεις μπορεί να έχετε για άλλους πολιτισμούς.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να έχει φίλους με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
- Μιλήστε στο παιδί σας για τα στερεότυπα και συζητήστε για το πόσο γενικευμένα ή και παράλογα είναι.
- Εντάξτε πολιτισμικά διαφορετικές δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο που περνάτε με την οικογένειά σας, π.χ. δοκιμάστε φαγητό από διαφορετικές κουζίνες, ακούστε μουσική από διαφορετικές χώρες, δείτε μια ταινία σε μια ξένη γλώσσα.
- Χρησιμοποιήστε πολιτισμικά ευαίσθητα παιχνίδια και βιβλία, π.χ. κούκλες όχι μόνο με λευκό δέρμα (ναι, υπάρχουν πλέον στην αγορά!), ήρωες με διαφορετικό χρώμα μαλλιών/διαφορετική καταγωγή.
- Ψάξτε μαζί με τα παιδιά σας πληροφορίες για τις ρίζες διάφορων καθημερινών συνηθειών σας, π.χ. αν σας αρέσει η πίτσα, βρείτε την ιστορία της, σε ποια χώρα αποτελεί παραδοσιακό φαγητό, ποιες ονομασίες έχει ανάλογα με τα υλικά της, κτλ.
- Εάν το παιδί σας δέχεται διακρίσεις λόγω της πολιτισμικής του ταυτότητας, υπενθυμίστε του τις δυνατότητες και τις αξίες του, και βοηθήστε το να είναι διεκδικητικό.
- Μοιραστείτε με τον/την εκπαιδευτικό του παιδιού σας πιθανά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και συνήθειες της οικογένειάς σας.
Διαλεχτή Χατζούδη,MA
Εγγεγραμμένη Σχολική Ψυχολόγος (#298)
* Οι παραπάνω κατευθυντήριες γραμμές είναι ενδεικτικές. Στην περίπτωση που χρειάζεστε περισσότερη καθοδήγηση για το πώς να ενισχύσετε την κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών σας, απευθυνθείτε σε ένα Σχολικό Ψυχολόγο.
Ενδεικτικέςπηγές
Durden, T. R., Escalante, E., & Blitch, K. (2014). Culture Matters—Strategies to Support Your Young Child’s Social and Cultural Development. University of Nebraska, Lincoln.
Perlman, M., Kankesan, T., & Zhang, J. (2010) Promoting diversity in early child care education, Early Child Development and Care, 180, 753-766.